Είναι εξαιρετικά δύσκολο να πρέπει να γράψεις μερικά πράγματα για το πιο σημαντικό κοινωνικό γεγονός των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα , ένα γεγονός που σε χρόνο «ντε τε» ξεπέρασε τα σύνορα και άγγιξε ευαίσθητες συναισθηματικές και κυρίως πολιτικές χορδές στη νεολαία του Δυτικού κόσμου. Και πώς μπορείς να πεις πράγματα που δεν θα έχουν ήδη ειπωθεί από άλλους; Η ουσιωδέστερη άρθρωση λόγου γι΄ αυτά γίνεται από τον άναρθρο λόγο των κινημάτων που αναδύουν οργή, αγανάκτηση…
Όντας στο χώρο της εκπαίδευσης έχω το πλεονέκτημα να ακούω από πρώτο χέρι όλα αυτά που κάνουν τα παιδιά να εξοργίζονται. Και τα ακούω χρόνια τώρα. Τόσο τα λόγια τους, όσο και οι πρακτικές τους είναι ογκώδες βαρίδι, αφού ένα σημαντικό μέρος των παιδιών που διδάσκω ανήκουν σε «απόκληρα» τμήματα της κοινωνίας μας. Αναρωτήθηκα πολλές φορές αν αυτά τα λόγια τα ακούμε όλοι οι εκπαιδευτικοί ή τα βάζουμε απλώς κάτω από το χαλί, σε καιρούς εξαπλωμένης αφασίας. Βέβαια, αναρωτήθηκα, επίσης πολλές φορές, αν τα ακούν οι γονείς αυτών των παιδιών, αν η «ενήλικη» βολεμένη ( και καλά… ) κοινωνία μας ακούει τους νέους αυτής της χώρας. Μα πάνω απ΄ όλα αναρωτιέμαι καθημερινά για το αν αποκωδικοποιώ σωστά τα μηνύματα των παιδιών μου, τα μηνύματα των μαθητών μου, τα μηνύματα όλων αυτών που το βλέμμα τους απευθύνεται προς το βλέμμα μου εκπέμποντας σήματα αδημονίας, προσμονής, οργής, με παράσιτα ελπίδας και απελπισίας. Και ο ενήλικος κόσμος γύρω μου προσπαθεί, του κάκου, να ζεσταθεί τυλιγμένος σε γάζες εμποτισμένες στον νεποτισμό, τον ατομισμό, την ιδιώτευση.
Ας είναι… Εγώ θα επιχειρήσω την ερμηνεία μου για τα γεγονότα, κι ας με προλάβουν αυτά, κι ας έχει μεταφερθεί η εξέγερση σε άλλες χώρες. Ευτυχώς, στην ιδιόμορφη δικτατορική δημοκρατία που ζούμε μπορούμε ακόμα να συζητάμε και να σκεφτόμαστε, έτσι λένε ακόμα οι διατάξεις του Συντάγματος. Προφανώς η ανθρώπινη σκέψη και κρίση θεωρείται σήμερα προσοδοφόρος παράγοντας του συστήματος Εξουσίας. Απλώς, πρώτο μου μέλημα κάθε πρωινό, είναι να ελέγξω αν πάνω απ΄ όλα στη χώρα μου είναι το Σύνταγμα, η Κυβέρνηση, η Αστυνομία, ο Κούγιας ή ο Πρετεντέρης.
Έχω την άποψη ότι η έννοια της «Εξουσίας» είναι μια έννοια εντελώς παρεξηγημένη από τον περισσότερο κόσμο. Και μάλιστα η παρεξήγηση αυτή βολεύει πολλές φορές αυτούς που στην συγκεκριμένη ιστορική στιγμή βρίσκονται σε μικρούς ή μεγαλύτερους θώκους. Οι περισσότερες θεωρίες που προέρχονται από το μεγαλύτερο μέρος του ιδεολογικού φάσματος υιοθετούν την άποψη πως υπάρχει ο εξουσιαστής και ο εξουσιαζόμενος σε αυτήν τον κόσμο, πως πάντα έτσι ήταν, δε γίνεται αλλιώς. Μάλιστα ένα μεγάλο μέρος πιστεύει πως η συντήρηση αυτού του πράγματος είναι που κρατά ζωντανό και σε εγγρήγορση έναν κοινωνικό οργανισμό, άσχετα αν αυτός ο οργανισμός θα έχει τα πάνω του και τα κάτω του. Οι οπαδοί των ιδεών της Αριστεράς πιστεύουν ότι την εξουσία θα πρέπει να την πάρει είτε η «εργατική τάξη» είτε αυτή να περιέλθει, εν πάση περιπτώσει, σε χέρια ανθρώπων άμεμπτων και ευαίσθητων που προέρχονται, κυρίως, από τα «κατώτερα» και τα λιγότερο ευνοημένα στρώματα της κοινωνίας.
Στο παρελθόν προσπάθησα αλλού να διατυπώσω μια διαφορετική και πιο ολιστική προσέγγιση της έννοιας της Εξουσίας. Εν ολίγοις, πιστεύω πως η «Εξουσία» είναι ένα δίχτυ. Στους κόμπους του και στα νήματά του βρίσκονται όλα τα πρόσωπα και όλοι οι θεσμοί μιας κοινωνίας. Οι άνθρωποι, οι αντιλήψεις τους, τα ήθη τους, οι νόμοι τους, η επιστήμη τους, ο τρόπος που κατασκευάζουν τις αλήθειες τους, η ιστορία τους, όλα αυτά μαζί είναι η Εξουσία. Και η σημερινή Εξουσία για να λειτουργεί ως τέτοια, απαιτεί «εξουσιαστές» και «εξουσιαζόμενους». Θεμιτό θα ήταν να αποτολμήσει κανείς και τη σκέψη ότι σε ένα τέτοιο πλαίσιο ακόμα και η πράξη αντίστασης στην Εξουσία είναι μέρος αυτής της Εξουσίας…
Η Ελλάδα είναι έχει ένα χιλιομανταρισμένο δίχτυ Εξουσίας. Έχει νήματα αρχαιοελληνικά, βυζαντινά, γύφτικα, βλάχικα, ευρωπαϊκά, αμερικάνικα, δημοκρατικά, βασιλικά, κομμουνιστικά, αυταρχικά, ανθρώπινα, ζωώδη, παρτάκικα, διογένικα, κολοκοτρωνέικα, φιλελεύθερα, επαρχιακά, μικροαστικά, Αριστοτελικά, χριστοδουλικά, κιμπάρικα, πούστικα, ανατολικά και δυτικά… Απαραίτητη προϋπόθεση της ύπαρξης αυτού του εξουσιαστικού μορφώματος είναι η έλλειψη σεβασμού της ύπαρξής του σε όλα τα επίπεδα, γι΄ αυτό και το ιδιότυπο αυτό μοντέλο μοιάζει να οδεύει προς την απόλυτη κατάρρευση. Εξάλλου, η Ελλάδα ήταν πάντα για όλους τους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς λαούς ένα δυσερμήνευτο μόρφωμα που θύμιζε περισσότερο έναν μεγαλόκαρδο αλήτη που προσπαθεί να ντυθεί σαν ευγενής, αλλά φορώντας πάντα κλεμμένα ρούχα. Θέλει να μένει στην καλύβα που ο ίδιος καταστρέφει, αλλά η καταστροφή του εαυτού του είναι όρος ύπαρξης. Αυτός ο τρόπος ύπαρξης είναι η Εξουσία του ή καλύτερα, η Αυτεξουσία του.
Και καλά, αυτό το θεωρητικό σχήμα που αδρά σκιαγραφήσαμε, μπορεί να λειτουργεί με όρους κοινωνιολογικούς ή μπορεί και με όρους … ποιητικούς. Όμως αυτός ο χώρος αποτελείται από ζωντανούς οργανισμούς και δη ανθρώπους που πρέπει όπως - όπως να επιβιώσουν. Και αυτό το «όπως – όπως» μεταφράζεται στα μάτια μας άλλοτε σε ληστεία και άλλοτε σε επαιτεία. Στα χρόνια που πέρασαν πριμοδοτήθηκε η ληστεία που έλαβε διάφορες εκφάνσεις (νεποτισμός, διαφθορά, χρηματισμός, συναλλαγή, καταστροφή και ιδιοποίηση δημόσιας περιουσίας…) Οι πολίτες αυτής της χώρας έμαθαν να δέχονται ως αναγκαίο κακό την ύπαρξη ενός «δικού τους ανθρώπου» που θα τους κάνει τη «δουλειά». Βεβαίως, δέχθηκαν ακόμη ότι ο θεσμός της Δικαιοσύνης δεν θα λειτουργεί, με την έννοια ότι θα λειτουργεί κυρίως για την εξυπηρέτηση ιδίου οφέλους σε σημαντικές υποθέσεις (με το αζημίωτο). Και το Μέγα Γρανάζι που θα κρατά γερά τον μηχανισμό της ανυπαρξίας θα είναι το γρανάζι της Αστυνομίας.
Όπως είναι φυσικό, αφού όλοι είναι ταχτοποιημένοι με αυτόν τον μηχανισμό Εξουσίας που για να υπάρχεις πρέπει να τον συντηρείς και να μετέχεις σε αυτόν, δεν μένει τίποτα πια για τη νεολαία. Ούτε Παιδεία, ούτε φαΐ. Αλλά για πρώτη φορά μετά από πολλά - πολλά χρόνια βρίσκεται στα σπάργανα μια γενιά μέχρι την ηλικία των 35 που φαίνεται πως θα ζήσει μέρες χειρότερες από αυτές των πατεράδων της. Και δεν είναι υπάρχει χειρότερο πράγμα για έναν νέο από το να βλέπει κατασκότεινο το μέλλον του. Από την Ληστεία τώρα πια περνάμε στην Επαιτεία. Και την ευθύνη γι΄ αυτό την γκρίζα προοπτική δεν την έχουν ούτε οι μεγαλοαστοί μόνο, ούτε τα Μονοπώλια και οι Πολυεθνικές μόνο, ούτε το σκοτεινό παρακράτος μόνο, ούτε το Χρηματιστήριο και η ΟΝΕ μόνο …
Φταίμε και όλοι εμείς οι νεότεροι και οι παλιότεροι που με την υιοθέτηση ενός ιδιόμορφου ελληνικού πολιτικού ατομισμού συντηρήσαμε έναν καρκίνο στα σπλάχνα μας και τον παραδίδουμε στη νέα γενιά που φυσικά μάς τον πετά στη μούρη. Προκειμένου να αποτινάξουμε το καρκίνωμα και να δώσουμε στους νέους ένα δώρο πιστεύω πως θα πρέπει να στηρίξουμε οποιαδήποτε ανιδιοτελή κίνηση υποστήριξης της αξιοπρέπειάς τους. Τέτοιες ανιδιοτελείς πρωτοβουλίες δίνουν πνοή σε ολόκληρο τον άρρωστο οργανισμό μας που κυοφορεί κάτι καινούριο. Το ερώτημα είναι: ευελπιστώντας πως αυτή η εγκυμοσύνη δεν τήκτει εκτόπλασμα, θα γεννηθεί κάτι που απλώς θα διαμορφώσει καινούριους όρους Εξουσίας ή που θα οδηγήσει στην έλλειψη μορφών Εξουσίας; Το τελευταίο μοιάζει ιδανικό και μακρινό αλλά τολμώ να πω ότι με σαγηνεύει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο εξουσιαστικό σχήμα.
Ελπίζω, αν μη τι άλλο, με τους (απολίτικους;) αγώνες αυτής της περιόδου, να δώσουν οι νεότεροι σ΄ εμάς και στους ίδιους εκείνο το μάθημα αξιοπρέπειας που εμείς και οι προηγούμενοι δεν τους δώσαμε. Για τα υπόλοιπα μαθήματα, υπάρχουν τα φροντιστήρια… Ναι … εντάξει…. υπάρχουν και τα σχολεία… Αλλά τα καλύτερα σχολεία είναι τα σχολεία των δρόμων, - εξάλλου, η αποδοτικότερη διδασκαλία είναι η ... βιωματική.
σ.σ. ο τίτλος είναι κλεμένος από τους στίχους του Κώστα Τριπολίτη στο τραγούδι "Χαίρε φτώχεια"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου